در این جلسه حجج اسلام سیدحسن وحدتی شبیری و محمدباقر گرایلی به عنوان استادان منتقد کتاب در جلسه حضور یافته و به بیان نکات و دیدگاه‌های خود نسبت به کتاب پرداختند. آیت‌الله سیدمصطفی محقق داماد نیز به عنوان نویسنده و به صورت برخط در این جلسه حاضر شده بود.

آیت‌الله سیدمصطفی محقق داماد ضمن تشکر از دانشگاه علوم اسلامی رضوی بابت رونمایی از این کتاب اظهار کرد: باید اذعان کنم که این موضوع بیانگر اهمیت نگاه مدیران دانشگاه علوم اسلامی رضوی به موضوع وقف است. انگیزه اصلی نوشتن این کتاب همین مسئله‌ای بود که جناب دکتر وحدتی به آن اشاره کردند. یادم هست زمانی که ایشان این موضوع را مطرح کردند، بنده درس دانشگاه مفید را در مقطع دکترا در خصوص وقف قرار دادم و به طور پی در پی آن را تدریس کردم. هم یادداشت برمی‌داشتم و هم می‌نوشتم که جناب آقای مهریار با توجه به اینکه صوت تدریس‌های بنده نیز موجود بود زحمت کشیدند و کتاب را به این صورت درآوردند. انصاف دیدم که این کتاب اول در محضر ثامن‌الائمه(ع) و پناه عظمای ثامن‌الائمه(ع) قرار بگیرد تا ان شاءالله توفیق پیدا کنیم و بتوانیم دیگر مجلداتش را نیز تهیه و تقدیم کنیم. از مباحث بیان شده در این جلسه استقبال می‌کنم و مطالب آن را یادداشت کرده تا در چاپ‌های بعدی کتاب از آن‌ها استفاده کنم. هر چند که باید گفت هم اکنون برخی از مطالب در حال ویراستاری است و در جلد دوم کتاب به آن‌ها پرداخته خواهد شد.

وی با ذکر این موضوع که در تعریف وقف، فقها از عبارتی به عنوان «تحبیس العین و تسبیل المنفعه» یاد می‌کنند، تصریح کرد: اینجانب از عبارت ابتدایی آن که می‌گوید «تحبیس الاصل و تبسیل الثمره» به صورت زیرکانه استفاده کرده و در اثنای کتاب به آن ارجاع داده‌ام. پس این موضوع شامل سهام وقف و سرقفلی و... نیز خواهد شد و در نتیجه این مباحث نیز مطرح شده است. اما قصد آنکه به صورت مشهود این قضیه را بازگو کنم، نداشته‌ام.

دلیل استفاده از «ایقاف» به جای «وقف»

آیت‌الله محقق داماد در پاسخ به این پرسش مطرح شده در جلسه که چرا از ایقاف به جای وقف در کتاب استفاده شده است، بیان کرد: دلیل این موضوع آن بوده است که در تعریف وقف بیان می‌شود آیا وقف انتقال ملکیت به موقوف علیهم است یا تملیک موقوف علیهم است. اما مرحوم سیدمحمدکاظم یزدی صاحب کتاب عروه، با هیچ کدام از این دو قضیه موافق نبوده و از ایقاف سخن می‌گوید. در واقع قصد بر این است که معنی وقف کردن ایجاد یک شخصیت حقوقی وقف است. ایجاد یک نهاد و فونداسیون است. به همین دلیل ایقاف به این معنی در کتاب آورده شده است.

نویسنده کتاب تحلیل فقهی و حقوقی وقف یادآور شد: نکته دیگر این است که فارسی‌نویسی فقه امر رایجی در ایران نبوده و نیست. مؤلفان در قدیم به زبان عربی در زمینه فقه و همچنین فلسفه کتاب تألیف می‌کردند. اندک افرادی هم که سعی می‌کردند به زبان فارسی این کتاب‌ها را نگارش کنند، آن قدر سنگین و دشوار ترجمه و تألیف کرده‌اند که مخاطب ترغیب می‌شد برای فهم مطلب به همان کتاب‌ها با زبان عربی مراجعه کند و قید این گونه ترجمه‌ها را بزند.

سعی کرده‌ام با زبان فارسی روان و قابل فهم مطالب را ارائه کنم

وی افزود: به همین دلیل مجدانه سعی کرده‌ام که در تألیف کتاب‌هایم از جمله نگارش کتاب «تحلیل فقهی و حقوقی وقف» از زبان فارسی روان و قابل فهم استفاده کنم تا خوانندگان فارسی زبان کتاب به مشکل برنخورند. استاد دانشگاه شهید بهشتی گفت: اموال و هدایای موقوفه نیز یکی از مباحث مهم فقهی است که منتقدان کتاب به آن اشاره داشتند. هر چند در این کتاب نیز به این موضوع پرداخته شده اما این مبحث بسیار مفصل است و در جلدهای بعدی نیز بیشتر به آن خواهم پرداخت.

وی عنوان کرد: وقف پول شرایط متفاوتی دارد و در نتیجه احکام آن نیز متفاوت است. به عنوان مثال تصور کنید فردی پول هنگفتی را در بانک به سپرده می‌گذارد و وقف می‌کند که سود این پول مثلاً خرج فلان درمانگاه یا دانشگاه شود. آیا این موضوع جایز است یا خیر؟ به همین دلیل مبحث وقف پول بسیار گسترده است و مفصل در کتاب به آن پرداخته شده است.